Gdy kupujesz za pośrednictwem linków afiliacyjnych zawartych w naszych treściach, możemy otrzymać prowizję, co nie wiąże się dla Ciebie z żadnymi dodatkowymi kosztami. Dowiedz się, jak działa nasz 
Black Friday to początek sezonu świątecznych zakupów. Emocje dotyczą nie tylko zbliżającej się Gwiazdki, ale i atrakcyjnych promocji w sklepach stacjonarnych i online. Shoppingowa gorączka udziela się tłumom konsumentów, a od jakiegoś czasu otacza ją sporo mitów i kontrowersji.
Ostatni piątek listopada to dzień, kiedy możemy się spodziewać kuszących rabatów na produkty technologiczne i nie tylko. To wydarzenie ma jednak złożoną historię i związaną z nią mroczną stronę. Gdy przyjrzymy się konsekwencjom społecznym i środowiskowym, Black Friday może budzić szereg wątpliwości.
W tym artykule przyglądamy się historii Black Friday, a przy okazji podsumowujemy popularne fakty i mity na temat tego wydarzenia.
Najważniejsze punkty
- Istnieje kilka teorii na temat genezy Black Friday. Przyjmuje się jednak, że wydarzenie ma swoje początki pod koniec lat 60 XX wieku w Filadelfii.
- Black Friday odzwierciedla ewolucję nawyków zakupowych, od tradycyjnych sklepów stacjonarnych po popularny współcześnie e-commerce i globalizację handlu online.
- Choć Black Friday wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych, w tej chwili obchodzi się go w wielu krajach na całym świecie.
- Można się przy tej okazji załapać na kuszące promocje, ale często zdarza się, że cena pewnych produktów wcale nie jest wtedy najniższa —dlatego warto porozglądać się po sklepach i porównać ceny.
- Cały przewodnik
Skąd wzięła się nazwa Black Friday?
Powszechnie przyjmuje się, że nazwa ta powstała w latach 60. w Filadelfii, gdzie departament policji użył tego terminu w negatywny sposób, aby opisać coroczny chaos spowodowany przez tłumy kupujących i ruch uliczny dzień po amerykańskim Święcie Dziękczynienia w listopadzie.
Crowds of shoppers during the holiday season. Source: Andlight
Kolejna teoria głosi, że Black Friday to dzień, w którym sprzedawcy zaczynają odnotowywać zyski w danym roku.
Jak naprawdę przedstawia się historia Black Friday i jakie krążą popularne mity na ten temat?
5 popularnych mitów na temat Black Friday
Wokół Czarnego Piątku narosło wiele mitów, od pomysłu, że sprzedawcy detaliczni zawsze udzielają największych rabatów i osiągają największe zyski, po bardziej złowieszcze, obalone twierdzenie, że handlarze niewolników w XIX wieku używali tego terminu do opisania dnia po Święcie Dziękczynienia, kiedy to sprzedawali niewolników właścicielom plantacji po obniżonych cenach, aby pobudzić gospodarkę.
Poniżej rozprawimy się z powszechnymi błędnymi przekonaniami.
Mit 1: Black Friday zyskał swoją nazwę od krachu na giełdzie
Niektórzy twierdzą, że historia Czarnego Piątku wiąże się z krachem na giełdzie, ponieważ kolor czarny kojarzy się z mrocznymi dniami na rynkach finansowych.
Na przykład:
- Czarny Wtorek to 29 października 1929, krach na giełdzie Wall Street i początek kryzysu znanego w Stanach Zjednoczonych jako Wielka Depresja.
- Czarny Poniedziałek to 19 października 1987 roku, kiedy wskaźnik giełdy nowojorskiej Dow Jones Industrial Average gwałtownie spadł o 508 punktów.
- Czarna Środka – krach na notowaniach funta brytyjskiego 16 września 1992.
Z kolei pierwsze odnotowane użycie terminu Black Friday opisywało krach na amerykańskim rynku złota w 1869 roku, ale nie jest to związane z dniem zakupów.
Mit 2: Tego dnia sprzedawcy odnotowują najwyższe zyski
Chociaż Black Friday jest znany wysokich wskaźników sprzedaży detalicznej, nie gwarantuje rekordowych zysków dla wszystkich firm. Oferowane wysokie rabaty mogą obniżyć marże, a wzrost popularności zakupów online i innych wydarzeń sprzedażowych, takich jak Cyber Monday, osłabił wpływ Czarnego Piątku.
Sprzedawcy detaliczni dążą raczej do sprzedaży ilościowej niż wysokich marż.
Mit 3: Black Friday to dzień największych zakupów
To nie tyle mit, co zmienna charakterystyka. Choć w niektórych latach Black Friday może być rzeczywiście dniem największych zakupów, w innych latach traci ten tytuł na rzecz poniedziałku po Czarnym Piątku, zwanego Cyber Monday, lub Super Saturday – ostatniej soboty przed Bożym Narodzeniem.
Według danych Adobe Analytics w 2023 r. sprzedaż online w Cyber Monday osiągnęła rekordową wartość 12,4 mld USD, przewyższając 9,8 mld USD z Black Friday.
Mit 4: Black Friday odbywa się tylko w USA
Jako że Black Friday wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych i tradycyjnie wiąże się z narodowym Świętem Dziękczynienia w listopadzie, zakłada się, że odbywa się tylko w USA. Jednak z biegiem lat rozszerzył się na inne kraje, ponieważ sprzedawcy na całym świecie starają się czerpać zyski z jego sukcesu.
Global Recognition of Black Friday. Source: BlackFriday.Global
Mit 5: W Czarny Piątek ceny są zawsze najniższe
Choć Black Friday słynie z gigantycznych rabatów, nie wszystko tego dnia jest przecenione. Niektóre produkty mogą też w innych okresach być dostępne w jeszcze niższej cenie niż w ostatni piątek listopada.
Jednym z powodów, dla których Black Friday stał się kontrowersyjny, jest fakt, że niektórzy sprzedawcy detaliczni wprowadzają konsumentów w błąd, podnosząc ceny produktów w okresie poprzedzającym Czarny Piątek, aby móc twierdzić, że sprzedają je po niższej cenie w tym dniu – mimo że w rzeczywistości były one tańsze wcześniej w ciągu roku.
Jeśli planujesz zakup jakiegoś przedmiotu w Czarny Piątek, warto wcześniej porównać ceny, aby upewnić się, że otrzymujesz najlepszą ofertę.
4 najważniejsze fakty na temat Black Friday
Skoro znamy już powszechne mity na temat Black Friday, pora przyjrzeć się faktom.
Fakt 1: Określenie Black Friday pochodzi z Filadelfii
Dlaczego festiwal zakupów nazwano Czarnym Piątkiem? Wbrew pozorom określenie nie miało początkowo nic wspólnego z handlem detalicznym. Departament Policji w Filadelfii użył tego terminu, ponieważ duże tłumy kupujących i turystów przybywających do miasta, aby obejrzeć mecz piłki nożnej w sobotę po Święcie Dziękczynienia, wypełniały ulice miasta, powodując duże korki i często wzrost liczby kradzieży sklepowych.
Wszyscy funkcjonariusze policji musieli pracować tego dnia, a wielu z nich pełniło służbę na dłuższych zmianach, aby pomóc zapanować nad chaosem. Dzień ten był znany jako Czarny Piątek, ponieważ funkcjonariusze obawiali się stresu.
Fakt 2: Black Friday rozpoczyna sezon świątecznych zakupów
Być może i nie jest to dzień największych zakupów, ale Black Friday z pewnością rozpoczyna okres przedświątecznych zakupów prezentowych.
Wielu Amerykanów bierze dzień wolny po Święcie Dziękczynienia, aby zrobić sobie długi weekend. Sprzedawcy detaliczni wykorzystują tę okazję do uruchomienia wyprzedaży i innych promocji, chcąc przyciągnąć kupujących w dniu wolnym od pracy i zachęcić ich do wcześniejszego rozpoczęcia zakupów świątecznych.
Fakt 3: Black Friday zyskał popularność również w innych krajach
Festiwal zakupowy przyjął się właściwie na całym świecie. Sprzedawcy w różnych krajach wykorzystują popularną etykietę Black Friday, by promować wyprzedaże i oferować atrakcyjne rabaty.
Mimo że Black Friday ma logiczne wytłumaczenie tylko w Stanach Zjednoczonych, podobne wyprzedaże zaczęła promować w 2008 również Kanada. Wielka Brytania dołączyła do zabawy w 2010 roku, a Australia wkrótce potem, bo w 2013 roku.
Obecnie w ponad 100 krajach można znaleźć wyprzedaże z okazji Czarnego Piątku.
Fakt 4: Sprzedawcy przygotowują się na Black Friday przez kilka miesięcy
Jako że w grę wychodzą miliardowe zyski, sprzedawcy inwestują dużo czasu i wysiłku w planowanie wyprzedaży w Black Friday.
Wielu z nich rozpoczyna przygotowania z wielomiesięcznym wyprzedzeniem, analizując sprzedaż z poprzedniego roku, prognozując popyt i zainteresowanie konsumentów w celu zarządzania zapasami i logistyką, tworząc strategie marketingowe, zatrudniając pracowników sezonowych i zwiększając swoją obecność w Internecie.
Niektóre firmy rozpoczynają przygotowania latem lub wczesną jesienią.
Ewolucja Black Friday na przestrzeni lat
W ciągu lat Black Friday zmienił formułę z czysto amerykańskiego wydarzenia na globalny dzień wyprzedaży.
Wraz z rozwojem handlu elektronicznego w 2000 roku, Czarny Piątek rozszerzył się poza sklepy stacjonarne, a sprzedawcy internetowi również oferowali duże promocje. Wprowadzenie Cyber Monday w 2005 roku jeszcze bardziej wzmocniło tę zmianę
Od sklepów stacjonarnych do handlu internetowego
W przeszłości podczas świątecznych wyprzedaży odliczano czas do otwarcia fizycznych sklepów w Czarny Piątek. Ale minęły już czasy kolejek ludzi ciągnących się wokół bloków miejskich wczesnym rankiem. W dzisiejszych czasach konsumenci przeglądają oferty sklepów online na urządzeniach elektronicznych.
Co w tym wszystkim robi Cyber Monday?
National Retail Federation (NRF) ukuła termin Cyber Monday w 2005 roku. Ponieważ w tamtym czasie Black Friday był przede wszystkim wydarzeniem związanym ze sprzedażą w sklepach, sprzedawcy internetowi również zapragnęli dołączyć do wydarzenia. Wkrótce zaczęli oferować promocje na swoich stronach internetowych. W ten sposób Amerykanie mogli przeglądać strony z wyprzedażami jeszcze w poniedziałek, po powrocie do pracy z długiego weekendu.
W ten sposób Black Friday stał się przedłużonym okresem zakupowym, często znanym jako Cyber Week. Został on jeszcze bardziej wydłużony od początku pandemii COVID-19 w 2020 r., kiedy to sklepy stacjonarne zostały zmuszone do zamknięcia podczas lockdownów.
Zakupy online gwałtownie wzrosły, a sprzedawcy detaliczni prowadzili promocje przez cały listopad – trend ten utrzymywał się w kolejnych latach.
Globalizacja
Globalizacja pomogła rozszerzyć zjawisko Black Friday poza Stany Zjednoczone. Rozwój międzynarodowego handlu elektronicznego i mediów społecznościowych umożliwił sprzedawcom detalicznym promowanie i wysyłanie produktów do konsumentów na całym świecie.
A konsumenci chcą mieć możliwość kupowania produktów i otrzymywania ofert, które widzą u innych w Internecie – co pokazuje globalny wpływ amerykańskiej kultury konsumenckiej.
Black Friday jako zjawisko kulturowe
Szum wokół Czarnego Piątku wykroczył poza jego komercyjne korzenie i uczynił z niego wydarzenie kulturowe, wskazując tym samym na siłę marketingu. Wyprzedażom towarzyszą niezliczone memy i virale przedstawiające dzikie tłumy i ekstremalne zachowania konsumentów.
Psychologia zakupów w Black Friday odzwierciedla poczucie pilności, jakie odczuwają konsumenci, aby złapać ograniczone czasowo okazje, co skłania ich do dokonywania impulsywnych zakupów z obawy przed przegapieniem (FOMO). Wszystkiemu towarzyszy dreszczyk emocji związany ze znalezieniem najlepszych okazji.
Dodatkowo, społeczny aspekt Czarnego Piątku – dzielenie się doświadczeniami w sklepie lub omawianie ofert w społecznościach internetowych – podsyca tę ekscytację i rywalizację.
Ciekawostki na temat Black Friday
Na koniec mamy dla was garść ciekawostek związanych z Black Friday:
Podsumowanie
Choć swego czasu Black Friday ograniczał się do Stanów Zjednoczonych, teraz ewoluował w wydarzenie globalne. Na ten temat narosło mnóstwo błędnych przekonań i mitów. Nawet geneza samego wydarzenia i jego nazwy doczekała się kilku mylących teorii.
Promocje i rabaty w ten dzień są wyjątkowo kuszące. Zapominamy przy tym, że w ciągu roku zdarzają się też inne wyprzedaże, które często oferują jeszcze lepsze ceny.
Wzrost popularności Black Friday na całym świecie odzwierciedla silny wpływ amerykańskiej kultury zakupowej, której potężnym narzędziem są media społecznościowe, a także zmiany w zwyczajach zakupowych i reklamowych. Dobitnie pokazuje to rosnące zainteresowanie zakupami online.
Jeśli szukasz okazji Black Friday, najlepiej rozejrzeć się wcześniej za produktami, które chcesz kupić, by nie dać się ponieść szaleństwu, gdy już ruszą promocje.
FAQ – historia Black Friday
Jaka jest prawdziwa historia powstania Black Friday?
Jakie są 3 fakty dotyczące Black Friday?
Jaka logika stoi za Czarnym Piątkiem?
Dlaczego nazywamy to wydarzenie Black Friday?
Źródła
- Adobe – Media Alert: Adobe: 12,4 miliardy dolarów wydano w Cyber Monday – rekord w dziedzinie e-commerce
(News.adobe) - Black Friday na świecie: w jakich krajach trwa festiwal zakupowy (Junglescout)
- Black Friday zmienił swoje oblicze na przestrzeni lat, ale wciąż oczekuje się sporego zainteresowania i wydatków – YouTube (Youtube)
- NASA Universe on X (X)
- Black Friday Death Count (Blackfridaydeathcount)
