Cryptocurrency คืออะไร? รวมข้อควรรู้สำคัญก่อนลงทุน

Cryptocurrency คืออะไร?

คริปโทเคอร์เรนซี (Cryptocurrency) คือกลุ่มของสกุลเงินดิจิทัลหรือสกุลเงินเสมือนที่ใช้การเข้ารหัสข้อมูลเพื่อความปลอดภัยและเป็นมาตรการต่อต้านการปลอมแปลงเงิน เหรียญคริปโตและโทเค็นจะถูกโอนระหว่างผู้ที่ใช้ ​Crypto Wallet ที่มีรหัสสาธารณะและรหัสส่วนตัวเพื่อใช้ในการทำธุรกรรม ธุรกรรมเหล่านั้นจะได้รับการตรวจสอบและบันทึกไว้บน Blockchain โดยเครือข่ายกระจายโหนดเพื่อให้ความโปร่งใสและความเป็นอิสระ

เนื่องจากเหรียญคริปโตนั้นไม่ได้ยึดอยู่กับประเทศใดประเทศหนึ่ง มูลค่าของเหรียญจึงไม่ได้ถูกควบคุมโดยธนาคารกลาง แต่จะถูกกำหนดโดยอุปสงค์และอุปทานของตลาดแทน ด้วยเหตุนี้ บิทคอยน์ ซึ่งเป็นเหรียญคริปโตที่ใหญ่ที่สุดตามมูลค่าตลาดหรือตามมูลค่าเหรียญมักจะมีแนวโน้มราคาที่เหมือนกับโลหะมีค่าอย่างทองและเงินนั่นเอง

Techopedia จะมาอธิบายว่าสกุลเงินดิจิทัล หมายถึงอะไรกันแน่?

เงินดิจิตอลหรือเหรียญคริปโตนั้นต่างจากสกุลเงินดั้งเดิมที่ออกโดยรัฐบาล เพราะจะเป็นอิสระจากหน่วยงานต่างๆ โดยใช้เทคโนโลยีบ Blockchain แบบกระจายอำนาจเพื่ออำนวยความสะดวกในการทำธุรกรรมที่ปลอดภัย

Gavin Andresen หัวหน้าฝ่ายเทคนิคของ Bitcoin กล่าวกับ Forbes.com ว่าเหรียญคริปโตได้รับการออกแบบมาเพื่อนำ “สกุลเงินที่กระจายอำนาจของประชาชน” กลับมา ซึ่งหมายความว่าเหรียญคริปโตจะทำให้ธนาคารที่รวมศูนย์ไม่สำคัญอีกต่อไป เนื่องจากบิทคอยน์จะต้องเข้ารหัสข้อมูลทุกครั้งที่มีการโอนเหรียญ โดยผู้ใช้เหรียญแต่ละคนจึงมีรหัสสาธารณะและส่วนตัวเป็นของตนเอง

ธุรกรรมที่เกิดจากเหรียญคริปโตจะไม่เปิดเผยตัวตนและไม่สามารถติดตามได้ จึงทำให้เกิดช่องทางสำหรับการทำธุรกรรมที่ผิดกฎหมาย เช่น การค้ายาเสพติด และการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย เนื่องจากเหรียญคริปโตไม่มีผู้รับผิดชอบส่วนกลาง ไม่มีการบังคับใช้กฎหมาย และผู้ให้บริการชำระเงินไม่ได้มีอำนาจควบคุม Bitcoin Wallet สำหรับนักลงทุนคริปโต การไม่เปิดเผยตัวตนที่ว่านี้ถือเป็นจุดแข็งสำคัญของตัวเทคโนโลยี แม้ว่าจะมีโอกาสเกิดการละเมิดกฎหมายก็ตาม เพราะ Cryptocurrency คือการทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอำนาจจากสถาบันไปสู่บุคคลได้นั่นเอง

ประวัติฉบับย่อเกี่ยวกับคริปโตเคอเรนซี่

คอนเซ็ปต์ของเหรียญคริปโตนั้นต้องย้อนกลับไปในช่วงปี 1980 และ 1990 ตอนที่ผู้บุกเบิกอย่าง David Chaum ได้พัฒนาเงินดิจิตอลและเทคนิคการเข้ารหัสเพื่อเพิ่มความเป็นส่วนตัวในการทำธุรกรรม อย่างไรก็ตาม สกุลเงินดังกล่าวก็ไม่ได้รับความนิยมจนกระทั่ง Bitcoin เปิดตัวในปี 2009 โดยบุคคลนิรนามที่รู้จักกันในชื่อ Satoshi Nakamoto ยุคสมัยใหม่ของเหรียญคริปโตจึงเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่ตอนนั้น

วิสัยทัศน์ของ Nakamoto ถูกระบุไว้ใน Whitepaper ในชื่อ “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” ว่าเป็นการสร้างระบบนิเวศเพื่อการชำระเงินที่ดำเนินการโดยไม่ต้องใช้ตัวกลาง เช่น ธนาคารหรือรัฐบาล

เทคโนโลยี Blockchain ของ Bitcoin ได้เข้ามาแก้ปัญหาการจ่ายเงินซ้ำที่เกิดขึ้นกับเหรียญคริปโต ทำให้การทำธุรกรรมมีความปลอดภัยและโปร่งใสมากขึ้น โดย Blockchain จะทำหน้าที่ในการกระจายอำนาจผ่านเทคโนโลยีจัดเก็บข้อมูลแบบกระจายศูนย์ที่บันทึกธุรกรรมทั้งหมดผ่านเครือข่ายคอมพิวเตอร์และเพิ่มเป็นบล็อกที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขได้

หลังจากความสำเร็จของบิทคอยน์ก็มีเหรียญคริปโตทางเลือกมากมายที่เรียกกันว่า “Altcoin” เริ่มปรากฏให้เห็นในตลาด เช่น Litecoin ที่สร้างขึ้นในปี 2011 โดย Charlie Lee อดีตวิศวกรของ Google ซึ่งทำให้ทำธุรกรรมได้รวดเร็วขึ้นและเปิดตัวอัลกอริทึมการขุดเหรียญคริปโตนอกจากบิทคอยน์ ส่วน Ethereum เปิดตัวในปี 2015 โดย Vitalik Buterin ที่ได้นำสัญญาอัจฉริยะมาใช้งานเพื่อให้นักพัฒนาสามารถสร้างแอพพลิเคชันแบบกระจายอำนาจ (dApp) บน Blockchain

ตลาดคริปโตมีการเติบโตและมีการหาโอกาสทำกำไรอย่างมหาศาลในช่วงตลาดขาขึ้นในปี 2017 โดยราคาบิทคอยน์สูงถึงเกือบ 20,000 ดอลลาร์ และ Altcoin ก็มักจะเคลื่อนไหวตามแนวโน้มบิทคอยน์ อย่างไรก็ตาม การปรับฐานของตลาดในเวลาต่อมาก็ได้เน้นย้ำให้เห็นถึงความผันผวนและการหาโอกาสทำกำไรจากเหรียญคริปโตอยู่ไม่น้อย

Bitcoin แตะระดับสูงสุดที่ 69,000 ดอลลาร์ในปี 2021 และร่วงลงต่ำกว่า 16,000 ดอลลาร์ในช่วงปลายปี 2022 เนื่องจากการล่มสลายของกระดานแลกเปลี่ยนหลักๆ หลายแห่งที่ทำให้ตลาดถดถอยลง อย่างไรก็ตาม เหรียญดังกล่าวสามารถทำจุด All Time High สูงกว่า 73,000 ดอลลาร์ไปเมื่อเดือนมีนาคม 2024 ตามข้อมูลจาก CoinMarketCap

แม้ว่าราคาจะผันผวนเป็นบางครั้งและมีความท้าทายด้านข้อบังคับบ้าง แต่ระบบนิเวศของคริปโตคือการมุ่งเน้นพัฒนาและเติบโตอย่างต่อเนื่อง นวัตกรรมใหม่ๆ เช่น การเงินแบบกระจายอำนาจ (DeFi), โทเค็นที่ไม่สามารถทดแทนกันได้ (NFT), และการทำงานร่วมกันของ Blockchain ก็ได้ทำให้ยูทิลิตี้และการใช้งานที่เป็นไปได้ของเหรียญคริปโตมีเพิ่มมากขึ้น นอกจากการเป็นเงินสดในรูปแบบดิจิทัลทั่วไป

ตอนนี้ตลาดคริปโตมีสินทรัพย์ดิจิทัลกว่าหลายพันรายการ โดยแต่ละสินทรัพย์ก็มีฟีเจอร์เฉพาะ กรณีการใช้งาน และคอมมิวนิตี้เป็นของตัวเอง ซึ่งประกอบไปด้วยเหรียญที่เน้นความเป็นส่วนตัวอย่าง Monero ไปจนถึงเหรียญที่ใช้ภายในแพลตฟอร์มอย่าง Binance Coin ความหลากหลายของสกุลเงินดิจิทัล คือการสะท้อนให้เห็นถึงการนำไปใช้และการทดลองที่เพิ่มขึ้นภายในระบบนิเวศคริปโตนั่นเอง

เหรียญคริปโตทำงานอย่างไร?

Cryptocurrency คือการทำงานที่ใช้เทคโนโลยี Blockchain เป็นหัวใจสำคัญ การทำความเข้าใจวิธีการทำงานของเหรียญคริปโต07’เกี่ยวข้องกับการเข้าใจความซับซ้อนของ Blockchain เช่นเดียวกับคอนเซ็ปต์หลัก เช่น การขุด การกระจายอำนาจ และความปลอดภัยในการเข้ารหัส

Blockchain

เทคโนโลยี Blockchain ทำหน้าที่เป็นกระดูกสันหลังขอเหรียญคริปโตส่วนใหญ่ โดยให้ความโปร่งใส ความปลอดภัย และระบบกระจายอำนาจสำหรับการบันทึกและตรวจสอบธุรกรรม พูดง่ายๆ ได้ว่า Blockchain เป็นฐานข้อมูลแบบกระจายอำนาจที่ประกอบด้วยบล็อกข้อมูลที่เชื่อมโยงเข้าด้วยกันตามลำดับ รวมตัวกันจนกลายเป็นโซ่หรือเชนที่เชื่อมถึงกัน

แต่ละบล็อกในเชนจะประกอบด้วยชุดธุรกรรม พร้อมด้วยแฮชการเข้ารหัสของบล็อกก่อนหน้าและ Timestamp โครงสร้างดังกล่าวทำให้ทุกธุรกรรมมีการเชื่อมโยงแบบเข้ารหัสกับธุรกรรมก่อนหน้าผ่านบันทึกป้องกันการปลอมแปลง

ความปลอดภัยของการเข้ารหัส

เหรียญคริปโตอาศัยการเข้ารหัสเพื่อให้ได้มาซึ่งความปลอดภัยและความสมบูรณ์ของธุรกรรม การเข้ารหัสคีย์สาธารณะจะถูกใช้เพื่อสร้างคู่ของคีย์เข้ารหัส โดยรหัสสาธารณะจะทำหน้าที่เป็นที่อยู่ของ Crypto Wallet เพื่อรับเงิน และรหัสส่วนตัวซึ่งเจ้าของ Crypto Wallet จะต้องเก็บเป็นความลับจะต้องใช้เพื่ออนุมัติธุรกรรมที่อนุญาตให้มีการโอนเงิน

เมื่อเกิดการทำธุรกรรมขึ้น ธุรกรรมดังกล่าวจะถูกส่งไปยังเครือข่าย Blockchain และตรวจสอบโดยเครือข่ายของระบบคอมพิวเตอร์อย่างโหนดผ่านกระบวนการที่เรียกว่าฉันทามติ เมื่อตรวจสอบแล้ว ธุรกรรมจะรวมอยู่ในบล็อกและเพิ่มลงใน Blockchain การใช้ลายมือชื่อดิจิทัลและกลไกฉันทามติ เช่น Proof of Work (PoW) หรือ Proof of Stake (PoS) จะทำให้มั่นใจได้ว่ามีเพียงธุรกรรมที่ได้รับอนุญาตเท่านั้นที่จะได้รับการยอมรับและบันทึกไว้บน Blockchain

กลไกฉันทามติและการขุดเหรียญ

การขุดเป็นกระบวนการที่มีการเพิ่มธุรกรรมใหม่บน Blockchain และเหรียญคริปโตใหม่จะถูกสร้างขึ้นในระบบ Proof of Work เช่น ระบบที่ใช้โดยบิทคอยน์ นักขุดต้องแข่งขันกันเพื่อแก้ปริศนาทางคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อนเพื่อตรวจสอบธุรกรรมและสร้างบล็อกใหม่ ซึ่ง Cryptocurrency คือรางวัลที่พวกเขาจะได้รับ กระบวนการดังกล่าวต้องใช้พลังในการคำนวณและพลังงานอย่างมาก แต่ก็เพื่อรักษาความปลอดภัยเครือข่ายและสร้างแรงจูงใจในการขุดนั่นเอง

กลไกฉันทามติอื่น ๆ เช่น Proof of Stake จะเป็นการตรวจสอบธุรกรรมของผู้เข้าร่วมเครือข่ายที่ล็อคเหรียญคริปโตไว้บน Blockchain โดยจะผู้ตรวจสอบเหล่านี้หรือ “ผู้ Stake” จะถูกเลือกตามจำนวนเหรียญคริปโตที่ถือเอาไว้และจะได้รับรางวัลเป็นค่าธรรมเนียมการทำธุรกรรมหรือเหรียญที่สร้างขึ้นใหม่สำหรับการเข้าร่วมเครือข่าย

การกระจายอำนาจและการทำธุรกรรมแบบเพียร์ทูเพียร์

หนึ่งในฟีเจอร์สำคัญของ Cryptocurrency คือการกระจายอำนาจ ซึ่งหมายความว่าจะดำเนินการโดยไม่มีตัวกลางใดๆ แต่เครือข่ายของนักขุดหรือโหนดจะควบคุมเครือข่ายแทน และธุรกรรมจะเป็นแบบเพียร์ทูเพียร์โดยตรง โดยไม่จำเป็นต้องได้รับการอนุมัติหรืออาศัยหน่วยงานอื่น เช่น ธนาคารหรือผู้ให้บริการชำระเงิน

สัญญาอัจฉริยะและ DeFi

ในขณะที่เหรียญคริปโตถูกพัฒนามาเพื่อแลกเปลี่ยนในตอนต้น แต่ยูทิลิตี้ของเหรียญก็ได้ขยายการทำงานที่สามารถตั้งโปรแกรมได้ผ่านสัญญาอัจฉริยะ ซึ่งเป็นสัญญาที่เขียนด้วยตนเองซึ่งทำงานบน Blockchain ที่เข้ากันได้ โดยข้อกำหนดของสัญญาจะถูกเขียนเป็นโค้ด จึงทำให้สัญญาอัจฉริยะเปิดใช้งานโดยอัตโนมัติและเขียนข้อตกลงที่เชื่อถือได้ พร้อมทำให้รองรับแอพพลิเคชันได้มากมาย นอกเหนือจากการทำธุรกรรมแบบเพียร์ทูเพียร์ธรรมดา

การเงินแบบกระจายอำนาจ (DeFi) เป็นหนึ่งในแอพพลิเคชันที่ใช้ประโยชน์จากสัญญาอัจฉริยะเพื่อสร้างเครื่องมือทางการเงินแบบกระจายอำนาจ เช่น สินเชื่อหรือสินทรัพย์แบบโทเค็นที่สามารถแลกเปลี่ยนบนกระดานแลกเปลี่ยนได้

สกุลเงินดิจิตอล vs. สกุลเงินดั้งเดิม

การเกิดขึ้นของเหรียญคริปโตได้จุดประกายให้เกิดการถกเถียงกันเกี่ยวกับบทบาทและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับเงินเฟียตดั้งเดิมที่ออกโดยรัฐบาล แม้ว่าสกุลเงินทั้งสองจะมีความคล้ายคลึงกันในฐานะตัวกลางในการแลกเปลี่ยน แต่ก็ยังแสดงให้เห็นถึงความแตกต่างที่สำคัญในแง่ของการกระจายอำนาจ ความปลอดภัย และการทำงานอยู่

คุณสมบัติของ Cryptocurrency

เหรียญคริปโตมีฟีเจอร์มากมายที่ทำให้มีความแตกต่างจากเงินเฟียต และมีส่วนทำให้ความนิยมและมีการนำไปใช้เพิ่มมากขึ้น

สกุลเงินดิจิทัลมีกี่ประเภท อะไรบ้าง?

นับตั้งแต่บิทคอยน์เปิดตัวในปี 2009 ก็มี Altcoin และเหรียญคริปโตอีกหลายประเภทที่ได้เปิดตัวในตลาด แต่ละประเภทก็มาพร้อมฟีเจอร์ กรณีการใช้งาน และฟังก์ชันการทำงานของตัวเองที่แตกต่างกันไป ยกตัวอย่างเช่น:

Utility Token (โทเค็นเพื่อการใช้ประโยชน์)

Utility token เป็นเหรียญคริปโตที่ทำมาเพื่อวัตถุประสงค์หรือฟังก์ชันเฉพาะบน Blockchain เช่น การเข้าถึงผลิตภัณฑ์หรือบริการ การมีส่วนร่วมในการกำกับดูแล หรือการใช้เป็นสิ่งจูงใจให้ผู้เข้าร่วมเครือข่าย ตัวอย่างได้แก่ โทเค็น LINK ของ Chainlink ซึ่งอำนวยความสะดวกในการถ่ายโอนข้อมูลระหว่างสัญญาอัจฉริยะและแหล่งข้อมูลภายนอก และโทเค็น UNI ของ Uniswap ซึ่งให้สิทธิ์ในการลงคะแนนเสียงแก่ผู้ใช้และใช้เป็นส่วนลดค่าธรรมเนียมบน Decentralized Exchange ของ Uniswap

Privacy Coin (เหรียญเพื่อความเป็นส่วนตัว)

Privacy Coin ให้ความสำคัญไปที่การไม่เปิดเผยตัวตนและการรักษาความลับในการทำธุรกรรมโดยใช้การเข้ารหัสขั้นสูงเพื่อซ่อนรายละเอียดการทำธุรกรรมและข้อมูลระบุตัวตนของผู้ใช้ ตัวอย่างของเหรียญเหล่านี้ ได้แก่ Monero (XMR), Zcash (ZEC) และ Dash (DASH)

Security Token (โทเค็นเพื่อการเปลี่ยนหลักทรัพย์ทางการเงิน)

Security Token แสดงถึงความเป็นเจ้าของหรือการลงทุนในสินทรัพย์ในโลกจริง เช่น หุ้น อสังหาริมทรัพย์ หรือสินค้าโภคภัณฑ์ โดยเปิดให้เทรดบนแพลตฟอร์ม Blockchain ตัวอย่างของเหรียญเหล่านี้ ได้แก่ หุ้นโทเค็น โทเค็นที่ได้รับการสนับสนุนจากอสังหาริมทรัพย์ และ Digital Bond

Stablecoin (เหรียญที่มีมูลค่าคงที่)

Stablecoin คือเหรียญคริปโตที่ออกแบบมาเพื่อรักษาความเสถียรของราคาโดยการยึดมูลค่ากับสินทรัพย์อื่น เช่น เงินเฟียตอย่างสกุลเงินดอลลาร์หรือยูโร ไปจนถึงสินค้าโภคภัณฑ์ เหรียญเหล่านี้มอบวิธีการที่เชื่อถือได้ในการโอนคุณค่าและป้องกันความเสี่ยงจากความผันผวนในตลาดคริปโต เหรียญที่ได้รับความนิยมมากที่สุด ได้แก่ Tether (USDT) และ USD Coin (USDC)

CBDC (เหรียญคริปโตของธนาคารกลาง)

CBDC เป็นเหรียญคริปโตที่ออกและควบคุมโดยธนาคารกลาง ซึ่งเป็นเหรียญดิจิทัลของเงินเฟียตที่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาล ประเทศที่กำลังพัฒนาหรือเริ่มนำ CBDC ไปใช้งานจริง ได้แก่ จีน (หยวนดิจิทัล) และประเทศในสหภาพยุโรป (ยูโรดิจิทัล)

คำศัพท์เกี่ยวกับเหรียญคริปโตที่ควรรู้

ตลาดคริปโตมีศัพท์เฉพาะที่เชื่อมโยงกับวิธีดำเนินการ รวมถึงตัวย่อต่างๆ ที่มีการใช้งานบนคอมมิวนิตี้ที่คึกคักบนอินเทอร์เน็ต ต่อไปนี้คือคำศัพท์พื้นฐานที่คุณควรทำความคุ้นเคยเอาไว้:

ข้อดีและข้อเสียของ Cryptocurrency คืออะไรบ้าง?

ข้อกังวลด้านกฎหมายเกี่ยวกับสกุลเงินดิจิทัล มีอะไรบ้าง?

แม้ว่าเหรียญคริปโตจะมาพร้อมกับนวัตกรรม การกระจายความเสี่ยง และการเข้าถึงบริการทางการเงิน แต่ก็ยังมาพร้อมกับความท้าทายทางกฎหมายและข้อบังคับที่ซับซ้อนที่ต้องจัดการเพื่อดึงศักยภาพสูงสุดของเหรียญเหล่านี้

ความเสี่ยงของการลงทุนใน Cryptocurrency คืออะไร?

การลงทุนใน ​Cryptocurrency คือโอกาสทำกำไรที่สำคัญ แต่ก็มีความเสี่ยงที่นักลงทุนควรพิจารณาอย่างรอบคอบด้วยเช่นกัน

อนาคตของ Cryptocurrency คืออะไร?

แม้จะมีความท้าทายและความไม่แน่นอนอยู่บ้าง แต่การยอมรับจากสถาบันที่เพิ่มขึ้น ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และการยอมรับโดยทั่วไปก็กำลังปูทางไปสู่การทำให้ตลาดคริปโตเป็นนวัตกรรมและขยายตัวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องได้

โดยอนาคตของเหรียญคริปโตนั้นจะขึ้นอยู่กับขอบเขตความสนใจของนักลงทุนที่ต่อเนื่อเพียงพอ และเทคโนโลยี Blockchain สามารถแอพพลิเคชันได้หลากหลาย นอกจากการลงทุนในเหรียญคริปโตเพียงอย่างเดียวหรือไม่

คำถามที่พบบ่อย

somchaiwang

Editor

somchaiwang

Editor

สมชายเป็นคอนเทนต์ไรเตอร์หรือนักเขียนคอนเทนต์ที่มีประสบการณ์มากกว่า 10 ปี ทั้งในด้านคริปโต การลงทุน ฟอเร็กซ์ และเทคโนโลยีบล็อกเชน เขาศึกษามาจนมีทักษะ ความรู้และความเชี่ยวชาญที่ได้นำไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพในการสร้างสรรค์ ให้ข้อมูล สนับสนุน และช่วยเหลือ ซึ่งทำให้ผู้อ่านได้เข้าใจง่ายมากยิ่งขึ้น สมชายมีทักษะที่หาจับได้ยากในการใช้ความรู้ในการสนับสนุน ช่วยเหลือ และคลี่คลายปัญหาต่างๆ ให้ผู้อ่าน อีกทั้งยังมีความแม่นยำในการให้ข้อมูลและน่าเชื่อถือเกี่ยวกับคริปโตและการลงทุน ในช่วงที่ผ่านมานั้นเขาได้ใช้ทักษะความสามารถในการผลักดันให้ผู้อ่านได้เข้าใจแง่มุมสำคัญของวงการ นอกจากนี้ ยังรวมไปถึงประสบการณ์การทำงานที่ผ่านมาและการเข้าร่วมประชุมทั้งในประเทศ และระดับนานาชาติเพื่อแบ่งปันความรู้และนำเสนอความก้าวหน้าในวงการ ด้วยเหตุนี้ เขาจึงได้รับความไว้วางใจและเคารพจากเพื่อนๆ ร่วมอาชีพ ผลงานบทความของเขาไม่เพียงแค่ให้ข้อมูลอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือที่ช่วยพัฒนาทักษะความรู้ ความสามารถของผู้อ่านอีกด้วย สมชายนำเสนอทักษะการเขียนแบบมืออาชีพและประสบการณ์ที่หลากหลาย ทำให้เขากลายเป็นนักเขียนที่โดดเด่นในวงการนี้โดยปริยาย สำหรับใครที่อยากทำความรู้จักสมชายและผลงานของเขามากขึ้น คุณสามารถเข้าเยี่ยมชมโปรไฟล์ได้ที่ LinkedIn และ Twitter ซึ่งมีการอัพเดทข้อมูลใหม่ๆ และการร่วมงานกันในสายงานนี้ให้ได้ชมกันอีกด้วย

All Articles by somchaiwang